Przygotowanie do fuzji lub przejęcia zaczyna się od kompleksowego przeglądu sytuacji prawnej spółki. To pierwszy i najważniejszy krok, który pozwala zidentyfikować ewentualne problemy jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji. Pominięcie tej analizy może skutkować poważnymi konsekwencjami – od wstrzymania transakcji po odpowiedzialność finansową nowego właściciela.
Na początku warto przyjrzeć się dokumentom rejestrowym – umowie spółki, wpisom w KRS oraz zgłoszeniom w CRBR. Sprawdzamy, czy dane są aktualne, czy nie ma sprzeczności między dokumentami a stanem faktycznym. Analizujemy również strukturę właścicielską – kto jest wspólnikiem lub akcjonariuszem, czy istnieją uprzywilejowania, ograniczenia zbywalności lub prawa pierwokupu.
Kolejny etap to ocena wewnętrznych procedur – sposób podejmowania uchwał, reprezentacja spółki, uprawnienia zarządu i obowiązujące pełnomocnictwa. Weryfikujemy też powiązania kapitałowe z innymi podmiotami oraz zobowiązania, które mogą wpływać na przebieg transakcji. Bez tej analizy dalsze działania są obarczone wysokim ryzykiem.
Due diligence – co obejmuje audyt prawny przed przejęciem?
Audyt prawny, czyli due diligence, to dokładna analiza dokumentacji i stanu prawnego spółki, która ma zostać przejęta. To właśnie na tym etapie wychodzą na jaw informacje, które nie zawsze są dostępne w publicznych rejestrach. Analizujemy wszystkie umowy handlowe – zwłaszcza te zawierające kary umowne, zakazy cesji, długoterminowe zobowiązania czy klauzule wypowiedzenia w przypadku zmiany właściciela.
Poznaj naszą usługę obsługi prawnej spółek – https://dmslegal.pl/uslugi-prawne/obsluga-prawna-spolek/
Szczególną uwagę zwracamy na zadłużenie spółki, leasingi, gwarancje oraz poręczenia. Sprawdzamy, czy nie toczą się postępowania sądowe, administracyjne albo egzekucyjne, które mogą wpłynąć na kondycję finansową lub reputację firmy. Ocenie podlegają także umowy z pracownikami i kontrahentami, które mogą zawierać klauzule utrudniające kontynuację współpracy po transakcji.
Celem audytu jest pełna transparentność – zanim padnie ostateczne „tak” ze strony inwestora.
Wyniki due diligence mogą diametralnie zmienić przebieg rozmów o warunkach przejęcia. Nawet jeśli wstępnie uzgodniono cenę lub harmonogram transakcji, ujawnienie ryzyk prawnych zwykle skutkuje renegocjacją. Wycena spółki może zostać obniżona, a nabywca często oczekuje dodatkowych zabezpieczeń.
Typowym rozwiązaniem są klauzule w umowie sprzedaży, które chronią stronę kupującą przed negatywnymi skutkami błędów prawnych wykrytych po podpisaniu dokumentów. Zabezpieczenia mogą obejmować m.in. odroczenie wypłaty części ceny, obowiązek naprawy określonych nieprawidłowości przed zamknięciem transakcji, a nawet wprowadzenie kar umownych.
Bez profesjonalnie przeprowadzonego audytu nabywca porusza się po omacku. Z kolei sprzedający, który sam zleci wstępne due diligence, może przygotować się lepiej do rozmów i zwiększyć szanse na zamknięcie transakcji na korzystnych warunkach.
Umowa sprzedaży udziałów lub akcji – jak ją dobrze skonstruować?
Umowa sprzedaży udziałów lub akcji to dokument, który decyduje o przebiegu i bezpieczeństwie całej transakcji. Choć może mieć formę kilku stron, często skrywa w sobie kilkadziesiąt kluczowych postanowień, które zabezpieczają interesy obu stron. Warto poświęcić czas i uwagę na jej dokładne opracowanie, bo to właśnie ona staje się „konstytucją” relacji między nabywcą a sprzedającym – także po zamknięciu transakcji.
Najważniejsze jest jasne określenie przedmiotu sprzedaży oraz sposobu rozliczenia. Umowa powinna również zawierać gwarancje prawne i biznesowe – tzw. „reps & warranties” – czyli oświadczenia sprzedającego, że spółka nie jest zadłużona ponad wskazany poziom, nie toczą się postępowania sądowe, a dane finansowe są zgodne z rzeczywistością.
Praktyczne elementy, które powinny znaleźć się w każdej umowie sprzedaży:
- szczegółowy opis przedmiotu sprzedaży – liczba udziałów lub akcji, ich seria, wartość nominalna, przynależność do konkretnego wspólnika
- harmonogram płatności – kiedy, w jakiej formie i na jakich warunkach zostanie przekazana cena nabycia
- postanowienia dotyczące odpowiedzialności – co się stanie, jeśli oświadczenia okażą się nieprawdziwe lub jeśli pojawią się ukryte zobowiązania
- klauzule poufności i zakazu konkurencji – ochrona know-how oraz zabezpieczenie interesów nabywcy po transakcji
Źle skonstruowana umowa może doprowadzić do długotrwałych sporów sądowych, blokady transakcji, a nawet utraty środków.
Dlatego każda klauzula powinna być analizowana przez prawnika znającego praktykę obrotu gospodarczego i specyfikę procesów M&A.
Pomoc kancelarii prawnej w procesie – jak wygląda współpraca?
Zaangażowanie kancelarii prawnej w proces fuzji lub przejęcia firmy zapewnia nie tylko bezpieczeństwo prawne, ale także sprawność operacyjną całej transakcji. Współpraca rozpoczyna się od rozmowy, podczas której określa się cele przejęcia, zakres oczekiwanego wsparcia oraz potencjalne ryzyka związane z transakcją. To na tym etapie definiuje się strategię działania i dobiera odpowiednie rozwiązania prawne.
W kolejnym kroku przeprowadza się analizę dokumentacji oraz audyt prawny spółki. Weryfikuje się zgodność dokumentów rejestrowych, sprawdza umowy handlowe, ustala stopień zobowiązań, a także bada ewentualne powiązania korporacyjne. Audyt ten pozwala przygotować klienta do negocjacji i umożliwia ocenę opłacalności transakcji w kontekście ujawnionych ryzyk.
Na podstawie zebranych informacji przygotowuje się projekt umowy sprzedaży udziałów lub akcji. Jej zapisy opiniuje się pod kątem zgodności z przepisami, logiką biznesową oraz zabezpieczeniem interesów klienta. W trakcie negocjacji analizuje się zmieniane zapisy, proponuje się modyfikacje i buduje się rozwiązania dopasowane do sytuacji obu stron.
Po zawarciu umowy przeprowadza się formalności końcowe – zgłasza zmiany do KRS, dokonuje niezbędnych aktualizacji w CRBR i wspiera klienta w wykonaniu zobowiązań umownych. W razie potrzeby przygotowuje się dodatkowe dokumenty i reprezentuje klienta przed urzędami. Dzięki kompleksowemu podejściu cały proces przeprowadza się w sposób bezpieczny, zorganizowany i w pełni zgodny z obowiązującym prawem.